Een van de meest voorkomende symptomen van een zwangerschap (naast vermoeidheid) is misselijkheid of 'ochtendmisselijkheid'. De meeste zwangere mensen ervaren in de vroege zwangerschap enige mate van misselijkheid. Ongeveer 70 tot 80 procent krijgt te maken met misselijkheid, in de ochtend of gedurende de dag. Ongeveer de helft van hen ervaart naast misselijkheid ook overgeven (emesis). Sommigen blijven volledig gespaard van deze ongemakken, terwijl anderen langer last hebben van misselijkheid, zelfs voorbij het eerste trimester. Het komt het meest voor in de eerste 12 tot 20 weken van de zwangerschap. Daarna neemt dat misselijke gevoel meestal af.
Maar een klein aantal mensen ontwikkelt een aandoening die hyperemesis gravidarum (HG) wordt genoemd en lijdt aan langdurige en ernstige misselijkheid en braken, ver voorbij de gebruikelijke 'ochtendmisselijkheid'.
In de blog van vandaag kijken we samen met onze expert en verloskundige Katrin Ritter van dichtbij naar deze vaak slopende zwangerschapsmisselijkheid. Maar misschien nog wel belangrijker: we delen een aantal tips die je kunnen helpen als je typische 'ochtendmisselijkheid' ervaart!
Wanneer begint ochtendmisselijkheid?
Een van de meest voorkomende vragen die mensen hebben, soms zelfs voordat ze zwanger worden, is “wanneer begint de ochtendmisselijkheid?”. Er is geen eenduidig antwoord omdat zwangerschapsmisselijkheid net zo individueel is als de zwangerschap zelf. Er is geen specifiek beginpunt. Sommige mensen hebben er al last van voor de zwangerschapstest, anderen pas in de vijfde of zesde week van de zwangerschap en weer anderen nog later. Vaak wordt het het vervelendst tussen de achtste en elfde week van de zwangerschap.
Wat veroorzaakt ochtendmisselijkheid / hypermesis gravidarum?
Een van de mogelijke redenen waarom zwangerschapsmisselijkheid kan optreden, is het zwangerschapshormoon HCG dat zijn piek bereikt in de elfde week. Daarna daalt de concentratie en neemt de misselijkheid vaak af - in de meeste gevallen. En omdat iedereen anders reageert op de verandering in de eigen hormoonhuishouding (oestrogeen, progesteron en HCG) - we hebben het hier al eerder over gehad in verband met de hunkeringen die je kan ervaren tijdens de zwangerschap - verschilt ook het type, de ernst en de duur van ochtendmisselijkheid per persoon.
De precieze oorzaak van het ongemak tijdens de zwangerschap is echter nog niet duidelijk vastgesteld. Naast de snelle stijging van het zwangerschapshormoon HCG, staan ook een lage bloedsuikerspiegel, stress, maaggevoeligheid, deficiëntieverschijnselen en slechte voeding op de lijst van verdachten. Vorig jaar analyseerde een internationaal team van onderzoekers echter het bloed van zwangere mensen en ontdekte dat een hormoon dat door de foetus wordt geproduceerd, GDF-15 genaamd, in verband kan worden gebracht met misselijkheid en braken tijdens de zwangerschap. Gevoeligheid voor dit hormoon kan dus ook aanzienlijk bijdragen tot het risico op overmatige misselijkheid en hevig braken (hyperemesis gravidarum).
Wat helpt als ik last heb van zwangerschapsmisselijkheid?
Hoewel er geen volledige remedie is, hoef je niet zomaar met zwangerschapsmisselijkheid of hyperemesis gravidarum te leven. Als je hier last van hebt, neem dan zo snel mogelijk contact op met je huisarts en zoek steun bij een organisatie zoals ZEHG - Zwangerschapsmisselijkheid en Hyperemesis Gravidarum. We hebben ook een lijst samengesteld met dingen die de ongemakken iets draaglijker kunnen maken.
- Kleine, gezonde en vezelrijke maaltijden
Probeer meerdere kleine maaltijden per dag te eten om je bloedsuikerspiegel stabiel te houden. Dit is ook minder belastend voor je maag. Vezelrijke voeding zoals volkorenproducten, fruit en groenten en proteïne zijn hiervoor bijzonder goed.
- Bittere voedingsmiddelen
Zuur en bitter kunnen andere spelbrekers zijn bij ochtendmisselijkheid. Voeg een paar schijfjes citroen of grapefruit toe aan je water of probeer artisjokken of rucola. Hun bittere stoffen kunnen je misselijkheid wat verlichten. Maar overdrijf niet met citrusvruchten: overmatige consumptie van zuur voedsel kan brandend maagzuur veroorzaken en je tanden beschadigen. Praat met je verloskundige als je niet zeker weet wat veilig is.
- Vermijd pittig en vet voedsel
Wil je het rustig aan doen met je maag? De beste manier om dit te doen is door pittig, vet en suikerrijk voedsel zoveel mogelijk te vermijden. Je maag zal je dankbaar zijn.
- Drink genoeg
Zelfs zonder, maar vooral met ochtendmisselijkheid is 1,5 tot 2 liter per dag een goed doel en belangrijk voor jou en je baby. Niet-koolzuurhoudende dranken zonder toegevoegde suikers zoals water, kruidenthee (niet meer dan één tot twee kopjes per dag) en verse sappen zijn hiervoor ideaal. Warm water drinken voor het opstaan ‘s ochtends kan ook helpen.
- Gember
Het drinken van een kopje gemberthee kan soms sommige symptomen van ochtendmisselijkheid verlichten. Je kunt het ook proberen in de vorm van snoepjes, als kruid in je eten of gewoon toegevoegd aan water. Maar nogmaals, gebruik het met mate en zwangere vrouwen met een bloedstollingsprobleem mogen het niet gebruiken.
- Eet en drink voor het opstaan
Als je je vooral 's ochtends misselijk voelt, trakteer jezelf dan op een paar hapjes en een drankje in bed. Droge koekjes, beschuiten of hartige crackers zullen je bloedsomloop en je bloedsuikerspiegel op gang brengen en hopelijk voorkomen dat je 's ochtends vroeg naar de wc moet.
- Vermijd stress
Je lichaam draait op volle toeren tijdens de zwangerschap. Daarom moet je het en jezelf voldoende rust en ontspanning gunnen. Stress is giftig en kan ook verantwoordelijk zijn voor dat onaangename misselijke gevoel - of het nu fysiek, emotioneel of psychologisch is. Plan dus voldoende pauzes in je dagelijkse leven en gebruik hulpmiddelen om te ontspannen, zoals naar buiten gaan, meditatie of zwangerschapsyoga.
- Acupunctuur en acupressuur
Over ontspanning gesproken: acupunctuur en acupressuur helpen je ook om tot rust te komen. Gerichte acupunctuurnaalden en gerichte druk kunnen ook de ochtendmisselijkheid tegengaan. Praat hierover met je verloskundige, misschien heeft zij wel aanbevelingen.
Hyperemesis Gravidarum
Er zijn mensen voor wie geen enkel huismiddeltje helpt. Zij worden zo ernstig getroffen door misselijkheid en overgeven dat ze nauwelijks hun dagelijkse leven kunnen leiden en slechts beperkt kunnen eten en drinken. Dit staat bekend als hyperemesis gravidarum (HG) en vereist vaak een ziekenhuisbehandeling. Precies hoeveel zwangere vrouwen HG krijgen, is niet bekend, omdat sommige gevallen mogelijk niet worden gemeld. Men denkt echter dat het ongeveer één tot drie op de 100 zwangerschappen betreft. Tekenen en symptomen van HG zijn langdurige en ernstige misselijkheid en braken, uitdroging en gewichtsverlies. Als je denkt dat je HG hebt, zoek dan zo snel mogelijk hulp bij je verloskundige of arts. Zij kunnen de situatie beoordelen en een plan opstellen.
Kan ochtendmisselijkheid jou of je kind schaden?
Het korte antwoord is waarschijnlijk niet. Je lichaam is ongelooflijk slim en doet er alles aan om voor je baby te zorgen. Als je last hebt van hyperemesis gravidarum, kan je arts je meer informatie geven. Als je je zorgen maakt over jezelf of je baby, neem dan contact op met je verloskundige, die je verder kan helpen. Anders kun je het beste proberen een gezond en uitgebalanceerd dieet te volgen en goed voor jezelf te zorgen.
Niet alleen 'ochtendmisselijkheid'
We willen deze sectie van onze blog beginnen met de opmerking dat er sprake is van zwangerschapsafbreking en ernstige geestelijke gezondheidsproblemen. Als dit je verdriet doet of je er niet klaar voor bent om het te lezen, sla deze sectie dan gerust over en ga verder naar de volgende alinea.
Zwangerschapsmisselijkheid is een schaal en kan niet allemaal onder de noemer 'ochtendmisselijkheid' worden geplaatst. Deze term kan het lijden van degenen die echt lijden aan misselijkheid bagatelliseren en ongeldig maken.
Hyperemesis gravidarum (HG) is een ernstige vorm van zwangerschapsmisselijkheid die een aanzienlijke impact heeft op het dagelijks leven van vrouwen. Onderzoek uitgevoerd door het Radboudumc heeft aangetoond dat HG leidt tot langdurige en ernstige misselijkheid en braken, wat resulteert in uitdroging en gewichtsverlies. Vrouwen die aan HG lijden, hebben vaak moeite om hun dagelijkse activiteiten uit te voeren en kunnen slechts in beperkte mate eten en drinken.
Als u denkt dat u aan HG lijdt, neem dan zo snel mogelijk contact op met uw verloskundige of arts. Zij kunnen de situatie beoordelen en een behandelplan opstellen.
4,9% van de deelnemers beëindigde gewenste zwangerschappen vanwege de ernstige effecten van HG. Deze statistiek benadrukt de verontrustende realiteit waarmee velen worden geconfronteerd, die overweldigd raken door de aandoening. Ook geestelijke gezondheidsproblemen kwamen veel voor bij de deelnemers van de studie. De onophoudelijke symptomen van HG kunnen leiden tot angst, depressie en gevoelens van hulpeloosheid. 19 deelnemers gaven aan dat ze 'hopen niet elke ochtend weer wakker te worden'. 184 vrouwen zeiden dat hun ervaring ertoe leidde dat ze besloten geen ander kind meer te willen.
Hoewel dit het extreme uiteinde van de schaal is, kenmerkt de term 'ochtendmisselijkheid' de ervaring van veel mensen niet voldoende. Zelfs degenen die geen last hebben van hyperemesis gravidarum, worden vaak de hele dag door misselijk en dit kan wekenlang duren, met verschillende gradaties van ernst. Het kan uitputtend en overweldigend zijn, zelfs zonder een HG-diagnose. Misschien is het tijd om de term 'ochtendmisselijkheid' achter ons te laten en deze aandoening meer accuraat te omschrijven.
Hyperemesis gravidarum, ‘ochtendmisselijkheid’ of iets daartussenin
We hebben veel gesproken over de mogelijke ernst van zwangerschapsmisselijkheid, maar iets belangrijks om te onthouden is dat als je helemaal geen misselijkheid of slechts een beetje misselijkheid ervaart, dit niet betekent dat er iets mis is! Elk lichaam gaat anders om met hormonale veranderingen, dus het is geen vanzelfsprekendheid dat je misselijkheid zult ervaren.
Als je hyperemesis gravidarum hebt, dan is het helaas waarschijnlijk dat de meeste van de bovenstaande tips weinig zullen helpen. Je arts kan je het beste adviseren over de te nemen stappen en wat er eventueel gedaan kan worden. Als jij dit bent en je leest dit, dan willen we je zeggen: we zien je, we begrijpen je strijd, en we staan in solidariteit met jou.
En als je ergens tussen deze twee gevallen in valt, zoals de meeste mensen, hopen we dat je enkele dingen vindt die voor jou werken en dat de misselijkheid of ziekte die je ervaart 'slechts' een paar weken duurt, zodat je echt kunt genieten van het zwanger zijn. Veel succes!
Bronnen:
Hebammenkunde, Stiefel et al., 6. Auflage, Thieme