Sommigen van jullie hebben misschien gehoord dat er een verband is tussen babywearing en borstvoeding. Maar wat zit er precies achter? Is het echt bewezen dat moeders die hun baby regelmatig in een draagdoek of draagzak dragen minder problemen hebben met borstvoeding? Onze hoofddeskundige, Dr Henrik Norholt uit Kopenhagen, heeft zich over dit onderwerp gebogen en iets gevonden. De wetenschapper, die sinds 2001 de effecten van babywearing en de invloed ervan op de psyche en de motorische ontwikkeling van het kind bestudeert, onthult in onze driemaandelijkse Chief Expert Tip precies wat hij heeft ontdekt.
Kan een draagzak de kans op succesvolle borstvoeding vergroten?
Een fundamentele wens van de meeste zwangere vrouwen is dat zij hun baby gemakkelijk en comfortabel borstvoeding kunnen geven. En met reden, want zonder borstvoeding kunnen er veel gezondheidsrisico’s voor moeder en kind ontstaan. Voor baby’s wordt het niet geven van borstvoeding in verband gebracht met een verhoogde incidentie van infectieziekten, een verhoogd risico van zwaarlijvigheid bij kinderen, diabetes type 1 en 2, leukemie en plotselinge dood bij kinderen. Bij moeders wordt het in verband gebracht met een verhoogde incidentie van premenopauzale borstkanker, eierstokkanker, postnataal gewichtbehoud (d.w.z. het langdurig aanhouden van zogenaamde zwangerschapskilo’s), diabetes type 2, hartaanvallen en het metabool syndroom.1
Bovendien geeft borstvoeding een psychologische beloning en bevordert het het persoonlijk welzijn. Haar eigen persoonlijke borstvoedingservaringen maakten van de wereldberoemde oxytocine-onderzoekster Prof. Kerstin Uvnas Moberg een pionier in het onderzoek naar de anti-stress eigenschappen van oxytocine.2,3 Er is een solide hormonale en fysiologische basis voor vrouwen die hun borstvoedingservaringen beschrijven als zwevend op een roze oxytocine wolk met een ongekend gevoel van welzijn. Voor vrouwen met een verleden van misbruik kan succesvolle borstvoeding zelfs levensveranderend zijn.4
Men kan zich er alleen maar over verbazen hoe ongelooflijk slim het lichaam van de vrouw is: de meest elementaire taken van het leven – het voortbrengen en voeden van onze kinderen – kunnen als een echte beloning worden ervaren, zolang zij op intelligente en empathische wijze worden verzorgd door de familie en de aanhangers van de moeder.
Met dit in gedachten is het dus raadzaam om ons zo goed mogelijk voor te bereiden. Er zijn een aantal factoren die de kansen van een moeder om haar baby met succes borstvoeding te geven, vergroten. Op sommige hebben we geen invloed, maar op de meeste wel.
Babyvriendelijke ziekenhuizen en moedervriendelijke geboorte-initiatieven
Als het mogelijk is om in uw omgeving een ziekenhuis te vinden dat gecertificeerd is als “babyvriendelijk”, zullen uw kansen om een goede start te maken met borstvoeding toenemen. Het Baby Friendly Hospital predicaat vereist dat er tien gedocumenteerde beleidslijnen zijn die borstvoeding ondersteunen.5
Het is bekend dat het slagen van de borstvoeding ook wordt beïnvloed door complicaties tijdens de geboorte. Het kiezen van de beste geboortekliniek of het beste ziekenhuis is een andere manier om de borstvoedingsresultaten te beïnvloeden. Een nationale vereniging van vroedvrouwen, lactatiekundigen en neonatale/obstetrische organisaties heeft wat zij noemen een “Moedervriendelijk geboorte-initiatief” vastgesteld. Net als bij het Baby Friendly Hospital Initiative wordt het geboorteproces in deze aangewezen ziekenhuizen beheerst door tien goed gedocumenteerde stappen of maatregelen. Dit initiatief is betrekkelijk nieuw, zodat tot dusver slechts enkele ziekenhuizen deze aanwijzing hebben gekregen. Je kunt de tien stappen echter gebruiken als een persoonlijke checklist bij het zoeken naar een geboortecentrum en hen vragen naar hun bevallingsmethoden.
Verder is deelname aan steungroepen voor moeders een zeer goed idee, vooral in die samenlevingen waar borstvoeding al generaties lang niet meer wordt gegeven. Dat komt omdat borstvoeding geven een vaardigheid is die geleerd moet worden. Steungroepen voor moeders bieden anticiperende begeleiding om moeders te leren wat ze kunnen verwachten, om mogelijke problemen te vermijden en om problemen op te lossen voordat ze obstakels worden.
Zelfs als u deze voorzorgsmaatregelen neemt, zijn er naast moeders die volledig probleemloos borstvoeding kunnen geven, nog steeds moeders met onvoorziene geboorteomstandigheden of minder-dan-ideale geboorte-uitkomsten, die van invloed kunnen zijn op de borstvoedingsmogelijkheid. Dus wat kan een moeder doen om haar kansen op succes te vergroten ondanks de vroege tegenslagen?
Intensief lichamelijk contact bevordert positieve borstvoedingservaringen
Zoals een recente gecontroleerde studie aantoont, kan intensief lichamelijk contact een mogelijke oplossing zijn. De studie onderzocht babydragers als een mogelijk en gemakkelijk toegankelijk hulpmiddel om de borstvoedingsduur bij normale, laag-risico moeders te verlengen.6
De studie ondersteunt de vele individuele ervaringen van verbeterde borstvoeding door het gebruik van een draagzak – zelfs in het geval van een minder dan optimale geboorte en een gebrek aan postnatale zorg.
De studie werd uitgevoerd in Zuid-Italië en omvatte 200 middenklasse moeders. Helaas voor de betrokken moeders waren er in het ziekenhuis geen richtlijnen voor babyvriendelijke borstvoeding of moedervriendelijke geboortepraktijken. Meer dan 60 procent van de bevallingen vond plaats door middel van een keizersnede. In plaats van moeder en baby na de geboorte of na een keizersnede bij elkaar te houden, werden zij routinematig van elkaar gescheiden en pas na 3-6 uur herenigd. Geen van de moeders in de studie had fysiek contact met hun baby of de gelegenheid om borstvoeding te geven binnen het eerste uur.
De 200 moeders werden verdeeld in twee groepen. Beide groepen hadden vergelijkbare sociaal-economische achtergronden en geboorteomstandigheden. Beiden kregen op de kraamafdeling informatie over borstvoeding en hoe daarmee om te gaan. Maar één groep (de “draagzakgroep”) kreeg ook een draagzak die geschikt is voor pasgeborenen. In deze groep kreeg elke vrouw 30 minuten instructie over het gebruik van de draagzak. Bovendien werden zij aangemoedigd het zo vaak mogelijk te gebruiken, maar ten minste 1 uur per dag gedurende de eerste maand na de geboorte.
De onderzoekers waren vooral geïnteresseerd in het meten van het volgende:
het percentage personen dat volledig of helemaal geen borstvoeding geeft tijdens de tweede en vijfde levensmaand, alsook de frequentie van de borstvoedingsmaaltijden tijdens de eerste en tweede levensmaand en het gebruik van de draagzak tijdens de eerste levensmaand.
69 van de 200 moeders gebruikten een draagzak
Een van de voornaamste zorgen van elke onderzoeker die een nieuwe interventie of een nieuw instrument in een gecontroleerde proef uittest, is hoe goed de “interventiegroep” dat item accepteert. Dit item wordt streng gecontroleerd omdat er belangrijke informatie uit kan worden afgeleid. Een daarvan is natuurlijk of de deelnemers aan het onderzoek bereid en in staat zijn om het voorgestelde instrument te gebruiken. Het onderzoek kan ook informatie opleveren over waarom dit item niet werkte voor de deelnemers (zoals de onderzoekers hadden gehoopt). Bovendien kan men de subgroep in de interventiegroep die het instrument niet gebruikte zoals men hoopte, vergelijken met de controlegroep (die het instrument helemaal niet kreeg aangeboden, vandaar de naam “controlegroep”).
De onderzoekers stelden vast dat van de 100 moeders die de draagzak kregen aangeboden, 69 deze meer dan een uur per dag gebruikten. Daarentegen gebruikten 31 moeders de draagzak niet. De redenen voor het niet gebruiken van de drager waren problemen met pijn bij de keizersnede, baby’s die zich tegen de drager verzetten door te huilen en moeders die zich niet op hun gemak voelden met de drager.
Hoewel de borstvoedingscijfers in beide groepen gelijk waren bij ontslag uit de kraamafdeling, hadden moeders in de babydragergroep significant meer kans om borstvoeding te geven bij de follow-up – zowel na 2 maanden (74% vs. 51%) als na 5 maanden (48% vs. 24%). Er waren ook significant meer moeders in de babywearing groep die hun baby’s uitsluitend met moedermelk voedden op beide tijdstippen (47% vs. 32% en 8% vs. 1%).
Onder de 31 moeders in de babywearing groep die geen babydrager gebruikten, verschilden de borstvoedingscijfers niet van die van moeders in de controlegroep.
Een blik op de frequentie van de dagelijkse borstvoeding toont aan dat moeders in de babywearing groep hun baby’s meer dan zeven keer per dag borstvoeding gaven: 44% tegen 16% in de eerste maand en 28% tegen 10% in de tweede levensmaand. Moeders in de babywearing groep hadden ook meer kans om meer dan drie keer per nacht borstvoeding te geven: 35% tegen 10% in de eerste maand en 8% tegen 0% in de tweede levensmaand.
Borstvoeding op verzoek, niet op de klok
U vraagt zich waarschijnlijk af waarom het aantal dagelijkse borstvoedingen van belang is voor onderzoekers. Een van de redenen is het relatief kleine maagvolume van pasgeborenen, waardoor veelvuldig borstvoeding geven noodzakelijk is. De gestage toename van het maagvolume van een baby komt precies overeen met de langere slaapcycli van de baby in de eerste twee levensmaanden.7 Als de baby geen borstvoeding krijgt volgens de natuurlijke fysiologische slaap- en maagledigingscycli, kan dit de ontwikkeling van de baby schaden.
Borstvoeding geven wanneer de baby erom vraagt is momenteel de officiële aanbeveling van lactatiekundigen.8 Negeer dus het advies om na de klok borstvoeding te geven om de baby niet te verwennen. Er is geen wetenschappelijk bewijs om deze aanbeveling te ondersteunen.7 Bovendien wordt moedermelk snel verteerd, vaak binnen 90 minuten na de laatste voeding. Daarom moeten moeders niet op de klok letten maar op de signalen van de baby, wat gemakkelijker gaat als ze in nauw contact staan met de baby (bv. met de baby in de draagzak).
Alle moeders die hun draagzakken hadden gebruikt, waren bereid ze aan vrienden aan te bevelen. Ze vonden de draagzak zowel comfortabel als praktisch. Het had hen ook geholpen om hun borstvoedingsdoelen te bereiken. Het is dan ook in vele opzichten tragisch dat bijna een derde van de vrouwen die een draagzak hadden gekregen er geen gebruik van heeft gemaakt.
Draagconsulenten helpen bij gebruiksproblemen
De laatste jaren heeft zich een nieuw professioneel subveld van “babywearing counselors” ontwikkeld. Deze babywaringconsulenten volgen een theoretische en praktische opleiding van verschillende duur, afhankelijk van de onderwijsinstelling waartoe zij behoren. Het belangrijkste doel van babywearingconsulenten is moeders te ondersteunen bij het dragen van hun baby. Zij brengen hun ervaring en kennis in om de ouders (idealiter ook de vader, andere verzorgers, familie of beroepsmensen) te helpen bij het vinden van de geschikte draagzak (er zijn nu tientallen modellen) en bij het oplossen van individuele gebruiksproblemen zoals beschreven door de moeders in de studie.
De hulp van een babywearingconsulent inroepen nog voor de geboorte kan een lonende investering zijn voor uw borstvoedingstijd. (Sommige ziektekostenverzekeraars subsidiëren nu dergelijke begeleiding bij het dragen van baby’s.) Dit kan u en uw hele gezin een gezonde, vreugdevolle en lonende start geven die een groot verschil zal maken voor uw levenslange relatie en de gezondheidsresultaten op korte en lange termijn.
Bronnen:
- Stuebe A. The risks of not breastfeeding for mothers and infants. Rev Obstet Gynecol. 2009;2(4):222-231.
- Uvnas-Moberg K. Oxytocin Factor: With a New Foreword: Tapping the Hormone of Calm, Love and Healing. 2nd edition. London: Pinter & Martin Ltd; 2011.
- Moberg KU. The Hormone of Closeness: The Role of Oxytocin in Relationships. Reprint edition. Pinter & Martin Ltd; 2013.
- Wood K, Van Esterik P. Infant feeding experiences of women who were sexually abused in childhood. Can Fam Physician Med Fam Can. 2010;56(4):e136-e141.
- Pike USNL of M 8600 R. THE GLOBAL CRITERIA FOR THE BFHI. World Health Organization; 2009. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK153487/. Accessed December 13, 2017.
- Pisacane A, Continisio P, Filosa C, Tagliamonte V, Continisio GI. Use of baby carriers to increase breastfeeding duration among term infants: the effects of an educational intervention in Italy. Acta Paediatr Oslo Nor 1992. 2012;101(10):e434-e438. doi:10.1111/j.1651-2227.2012.02758.x.
- Bergman NJ. Neonatal stomach volume and physiology suggest feeding at 1-h intervals. Acta Paediatr Oslo Nor 1992. 2013;102(8):773-777. doi:10.1111/apa.12291.
- LLLI | Cue feeding: Wisdom and science. http://www.llli.org/ba/may99.html. Accessed December 15, 2017.
- Lauwers J. Counseling the Nursing Mother: a lactation consultant’s guide. 5th edition. Jones & Bartlett Learning; 2011: 491.
