“Belangrijkste is gezondheid”, wordt zo vaak gezegd – wanneer ouders worden gevraagd naar de gewenste geslacht van de verwachte baby. Maar niet altijd verloopt de fysieke ontwikkeling in de baarmoeder soepel. Een aangeboren of verworven heupdysplasie komt niet zo zelden voor – ongeveer bij twee tot vier procent van de pasgeborenen. Het baby’tje heeft dan te maken met een misvorming van de heupkom.
Onze expert Stephanie Schmitz, hoofdarts in de kinderorthopedie bij de Asklepios Klinik Bad Abbach, het academisch ziekenhuis van de Universiteit Regensburg, legt uit hoe vroegtijdige screening en moderne therapieën helpen bij deze diagnose en hoe latere complicaties kunnen worden voorkomen.
Hoe ontstaat een heupdysplasie?
In Midden-Europa komt een verworven heupdysplasie voor met een percentage van 2 tot 4 procent, waarbij meisjes tot wel vijf keer vaker worden getroffen. Het risico op het ontwikkelen van een heupdysplasie neemt toe bij een familiegeschiedenis van heupdysplasie of bij beperkte ruimte in de baarmoeder als gevolg van weinig vruchtwater, stuitligging of een meerlingzwangerschap. Heupluxatie, de meest ernstige vorm van heupdysplasie, komt aanzienlijk minder vaak voor, namelijk bij 0,5 tot 1 procent.
Hoe herken je een heupdysplasie bij een baby?
De heupen van uw baby worden gecontroleerd als onderdeel van het lichamelijk onderzoek bij pasgeborenen binnen 72 uur na de geboorte en opnieuw als uw baby 6 tot 8 weken oud is.
Het onderzoek bestaat uit het voorzichtig bewegen van de heupgewrichten van uw baby om te controleren of er problemen zijn. Het mag geen ongemak veroorzaken.
Als een arts, verloskundige of verpleegkundige denkt dat de heup van je baby instabiel aanvoelt, moet er tussen de 4 en 6 weken oud een echo van de heup worden gemaakt.
Baby’s moeten ook een echo van hun heup laten maken tussen de 4 en 6 weken oud als:
Er heupproblemen bij kinderen in je familie zijn voorgekomen.
Je baby in stuitligging (voeten of billen naar beneden) geboren is na 28 weken zwangerschap.
Als je een tweeling of meerling hebt gekregen en 1 van de baby’s lag in stuitligging, moet elke baby een echo van zijn heupen krijgen als hij 4 tot 6 weken oud is.
Soms stabiliseert de heup van een baby vanzelf voordat de scan nodig is, maar ze moeten toch worden gecontroleerd om er zeker van te zijn.
Bron NHS-website.
Kan ik zelf een heupdysplasie bij mijn kind herkennen?
Dat is zeker mogelijk. Meestal is er aan de zijde van de dysplasie sprake van een iets verkorte beenlengte. De heup kan niet voldoende gespreid worden in vergelijking met de andere zijde. Als je asymmetrische bilplooien bij je baby opmerkt, laat dit dan controleren in een kinderartsenpraktijk.
Wat te doen bij een heupdysplasie?
Bij een mildere vorm van heupdysplasie hoeft er gedurende de eerste zes weken medisch gezien niets te worden gedaan. Om echter invloed uit te oefenen op het rijpingsproces, is het bevorderlijk om de heup in een gespreide en gebogen positie te plaatsen. Het dragen van de baby in een draagdoek of een ergonomische babydraagzak wordt hiervoor aanbevolen, omdat de heupen in deze houding optimaal zijn. De heupkoppen worden gecentreerd in de heupkom gedrukt en dit stimuleert verdere rijping.
Het inbakeren van de heupen moet absoluut niet worden gedaan, omdat dit juist een tegengestelde beweging van de heupen veroorzaakt en de situatie van de heup kan verslechteren. Echter, een ergonomische inbakerdoek waarbij de heupen vrij kunnen bewegen of in een spreid-hurkpositie worden gehouden, kan wel worden gebruikt. Dit moet echter eerst worden besproken met de behandelende kinderartsenpraktijk.
Indien bij de heupscreening een ernstigere vorm van heupdysplasie wordt vastgesteld, zijn er verschillende behandelingsmogelijkheden. Als de heupkop zich nog in de heupkom bevindt en het komdak nog te steil is, dat wil zeggen onvoldoende ontwikkeld, zou bijvoorbeeld gestart kunnen worden met een behandeling met een zogenaamde Tübinger beugel. Dit is een beugel die minstens 23 uur per dag over de kleding wordt gedragen en alleen wordt verwijderd voor het verschonen of baden.
Met behulp van de beugel worden de heupkoppen gecentreerd in de heupkom door de heupen te spreiden en te buigen, waardoor een stimulans wordt gegeven voor verdere rijping van de heupkom. De ontwikkeling kan worden gecontroleerd door regelmatige echografische controles. De beugel wordt gedragen totdat de rijping is voltooid. Gemiddeld duurt dit ongeveer 6 tot 8 weken. Verdere controles vinden pas plaats wanneer het kind zelfstandig kan lopen.
Indien de heupkop al de neiging heeft om uit de heupkom te bewegen, zou een zogenaamde Pavlik-orthese voorgeschreven worden, die continu op de huid gedragen wordt en niet door de ouders mag worden verwijderd. Deze therapie wordt ook gecontroleerd door regelmatige echografische controles. Hierbij is de behandelduur meestal aanzienlijk langer. Als de heupkop al volledig geluxeerd is, is het altijd nodig om een bekken-gipsspalk aan te leggen, en in het ergste geval kan zelfs een chirurgische ingreep nodig zijn.
Kan ik mijn baby dragen in een draagdoek, zelfs met een orthese?
Ja, absoluut. Omdat de orthese precies de rijpingspositie van de heupen simuleert, belemmert deze niet het dragen in een ergonomische babydraagzak.
Wie behandelt een heupdysplasie?
Bij risicopatiënten, dat wil zeggen kinderen met een familiegeschiedenis van heupdysplasie of een bevalling in stuitligging, moet de eerste echografie
bij U2 nog in het ziekenhuis door de kindergeneeskunde worden uitgevoerd. Als hier al een ernstige dysplasie wordt vastgesteld, is verdere behandeling door een gespecialiseerde kinderorthopedische praktijk noodzakelijk. De regelmatige heupechografie tijdens U3 wordt doorgaans uitgevoerd door de kinderartsenpraktijk. Bij afwijkingen wordt doorverwezen naar de kinderorthopedie om verdere behandelstappen te nemen.
Is heupdysplasie te genezen?
Als een heupdysplasie tijdig wordt herkend en adequaat wordt behandeld, zijn er zelden complicaties te verwachten.
Heupdysplasie bij baby’s
We hopen dat jullie nu wat gerustgesteld zijn en weten dat er veel gedaan kan worden bij heupdysplasie. Zoals jullie zien, is het dragen van jullie kind hier ook een belangrijke hulp, die de rijping en gezonde ontwikkeling op optimale wijze ondersteunt. Op deze manier kunnen jullie voorkomen dat heupdysplasie jullie baby in zijn verdere leven belemmert.
