Niets is beter voor moeder en baby dan borstvoeding geven. Althans zo wordt het vaak voorgesteld. En ja, we geven toe: Een goed functionerende borstvoedingsrelatie is iets prachtigs. Maar waar weinig mensen over praten: ontstoken tepels, het vasthouden van melk en mastitis kunnen ook veel pijn veroorzaken voor nieuwe moeders. Indien onbehandeld (of te laat behandeld) kan mastitis zelfs leiden tot abcessen. We willen je niet bang maken, we willen alleen dat je je bewust bent en je lichaam beter leert kennen. Zo kun je vervelende complicaties van borstvoeding voorkomen of vroegtijdig herkennen en behandelen.
Wat is mastitis en hoe ontstaat het?
Mastitis puerperalis treedt meestal op in de eerste drie maanden van de borstvoeding en is een ontsteking van de borstklier. Zij treft meestal slechts één borst en kan worden veroorzaakt door een verstopping van de melkkanalen (niet-infectieus) of door een infectie. Milde, niet-infectieuze mastitis wordt soms ook geclassificeerd als melkstasis. In 95 procent van de infectieuze gevallen is de ziekteverwekker Staphylococcus aureus verantwoordelijk – een bacterie die bij veel mensen de huid of de slijmvliezen van de neus koloniseert zonder symptomen te veroorzaken. Bilaterale mastitis daarentegen wordt vaak veroorzaakt door streptokokken en is gevaarlijk voor moeder en kind. Daarom moet in zo’n geval de borstvoeding worden onderbroken en moeten de resultaten van het uitstrijkje worden afgewacht. Stafylokokken worden meestal al in het ziekenhuis overgedragen, dus een strikte hygiëne moet altijd in acht worden genomen. Andere oorzaken van mastitis kunnen zijn
- Beschadigde tepels
- Te onregelmatige borstvoeding, borstvoeding volgens een schema of het overslaan van borstvoedingsmaaltijden
- Onjuiste aanhaking of zwak zuigen, onvoldoende lediging
- Te grote melkvoorraad
- Fysieke of psychische belasting, stress (gebrek aan melkgiftreflex), vermoeidheid
- Mechanische druk op de borst
- Snel spenen
Melkverstopping en mastitis: Hoe weet ik dat ik mastitis heb?
Melkstuwing wordt het eerst opgemerkt door een pijnlijke plek op de borst die zelfs bij borstvoeding niet verzacht en gevoelig is voor aanraking. Bij mastitis wordt de plek ook heet, rood en pijngevoelig. Dit kan gepaard gaan met griepachtige symptomen zoals een afwisselend warm/koud gevoel en gewrichtspijn of een lichaamstemperatuur van meer dan 38,4 graden Celsius. Bovendien verandert de smaak van de moedermelk – deze wordt licht zout, maar dit is niet schadelijk voor de baby. Dit alles kan wel of niet het geval zijn. Mastitis blijft vaak lang onopgemerkt, vooral als het diep in het borstweefsel zit.
Wat te doen bij mastitis en melkstuwing?
Als je melkstuwing en mastitis op tijd herkent, kun je er met hulp van je verloskundige of borstvoedingsconsulent goed mee omgaan. Hier volgt een overzicht van de belangrijkste aanbevelingen:
- Praat zeker met je verloskundige/borstvoedingsconsulent (IBCLC) als je veranderingen aan je borsten opmerkt. Zij kan het beste beoordelen wat het is en je de juiste aanhaaktechnieken laten zien om het ongemak te verhelpen.
- Leeg uw borst regelmatig en effectief om te voorkomen dat het erger wordt.
- Als uw baby niet genoeg drinkt, is het raadzaam om te kolven.
- Als algemene regel geldt: warm houden voor de borstvoeding en koel houden na de borstvoeding.
- Leg voor de borstvoeding een warme washand op de verharde plek, of zelfs een zachte borstmassage tijdens de borstvoeding of het afkolven kan vaak helpen om het melkverzakkingsproces te verlichten en de melkstroom te stimuleren.
- De aangedane borst moet als eerste worden gegeven en de kin van de baby moet naar de verharding/ontsteking wijzen voor een betere lediging. Reden: de onderkaak heeft meer “trekkracht” bij het zuigen en zo komt het stuwsel beter vrij.
- Aangezien zowel melkstuwing als mastitis worden bevorderd door stress: houd bedrust, delegeer huishoudelijk werk en zeg onnodige bezoekjes af.
- Koel na de borstvoeding het getroffen gebied, bijvoorbeeld met koude doeken of cold packs uit de koelkast (niet uit de vriezer).
- Rol afgekoelde witte koolbladeren (harde steel in het midden eruit snijden) uit met keukenhout tot het sap eruit komt. Leg dan rond de borst in de bh. Dit werkt ontstekingsremmend en verkoelend tegelijk.
- Pijnstillers indien nodig – ibuprofen is te verkiezen boven paractamol omdat het ontstekingsremmend werkt.
Neem in ieder geval contact op met uw arts (als het na 24-48 uur niet beter gaat) om zo nodig een antibioticum te krijgen. Hoe later de behandeling van mastitis begint, hoe groter de kans op een abces. Een echografisch onderzoek kan opheldering geven.
Of het nu gaat om melkstuwing, mastitis of een abces – geef jezelf niet de schuld als er complicaties optreden tijdens de borstvoeding. Voor veel vrouwen is mastitis een reden om te stoppen met borstvoeding. Medisch gezien is dat echter niet nodig – ook niet in het geval van een abces – zelfs niet als dat betekent dat je antibiotica moet slikken of een operatie onder narcose moet ondergaan. De voordelen van moedermelk voor uw baby wegen zwaarder dan de risico’s. Maar omdat het jouw lichaam is en er altijd een risico op terugkerende mastitis bestaat, moet je voor jezelf en je baby de juiste beslissing nemen.
