Zelfs als jullie de eerste dagen nog in de roes van liefde voor jullie pasgeborene zijn – de eerste dagen na de geboorte zijn ook behoorlijk vermoeiend en inspannend voor de meeste zogende moeders. Men spreekt vaak van een “borstvoedingsmarathon”, omdat de baby elke twee tot drie uur moet drinken. Dit is normaal en het duurt een paar dagen voordat de melkproductie is afgestemd op de behoeften van jullie kind. Van 2 tot 20 ml colostrum per voeding in de eerste 3 dagen, schakel je vanaf dag 4 over op overgangsmelk en vanaf dag 15 geef je volwassen moedermelk. Het is dus de moeite waard om vol te houden! Maar borstvoeding verloopt niet altijd soepel. In de meeste gevallen worden pijnlijke tepels en verstopte melkkanalen veroorzaakt door pijnlijke of gescheurde tepels. Onze verloskundige Katrin Ritter legt uit hoe je pijnlijke tepels en verstopte melkkanalen kunt voorkomen en behandelen.
Pijnlijke tepels voorkomen
Volgens een Amerikaanse studie zijn borstvoedingsproblemen in de eerste 3 tot 7 dagen na de geboorte de grootste risicofactor waarom pas bevallen moeders stoppen met borstvoeding. Maar deze problemen zouden geen reden moeten zijn om te stoppen met borstvoeding geven. Een essentieel element voor een goede start van de borstvoeding is het eerste uur na de geboorte. Lees dus zeker ook ons blogartikel daarover. Het tweede element is het borstvoeden zelf en vooral de juiste aanlegtechniek, want dat kan pijnlijke tepels voorkomen. Onze verloskundige Katrin Ritter geeft jullie enkele tips:
# De optimale houding: Moeder en kind moeten comfortabel zijn tijdens het voeden. Het is het beste om verschillende zit- en ligposities uit te proberen en af en toe te variëren. Ons ergonomische Natural CurveTM voedingskussen zorgt voor een ontspannen houding en helpt je om je baby in de juiste positie te houden. Bewezen posities zijn: de wieghouding, de kruishouding en de rugligging. Voor de eerste dagen en de weken daarna is ook de achterover leunende voedingshouding aan te bevelen: de baby ligt op de buik van de achterover leunende moeder en kan zich goed vasthaken met behulp van zijn vroege reflexen. Belangrijk is dat er geen druk is op de schouders, de bovenrug en het hoofd. De moeder wordt goed ondersteund in de onderrug en zorgt ervoor dat de baby niet wegglijdt. Een bonding-top kan helpen.
Het kind wordt naar de borst gebracht – niet andersom: Als je een goede positie hebt gevonden, laat het kind zichzelf dan aanleggen of breng het snel naar de borst wanneer de mond wijd (>= 120°) open is. Bij het voeden moet het grootste deel van de onderste tepelhof in de mond worden genomen en de tepel moet het gehemelte van de baby raken.
#De juiste positie: Het oor, de schouder en de heup van jullie baby bevinden zich altijd in één lijn, dat wil zeggen het hoofd van jullie baby is NIET gedraaid. De voeten van jullie kind hebben contact met het kussen of met jullie, zodat het zich beter kan reguleren en ontspannen (dit kan ook jullie arm zijn). Het ligt met zijn mond op de hoogte van de tepel.
#Controleer of jullie baby correct is aangelegd: Zijn mond is wijd open (>= 120°). De bovenlip ligt lichtjes uitgestulpt los (de rode lip is zichtbaar). De onderlip is naar buiten gestulpt (de tong ligt boven de onderste tandlijn). Het heeft bolle wangen tijdens het drinken (geen zuigstrootjeswangen). Het hoofd is lichtjes overstrekt. De neus en/of de kin raken de borst aan. Er is een rollende beweging van de onderkaak zichtbaar (de oren wiebelen). De tong beweegt ritmisch. Heel belangrijk: Als moeder voel je geen pijn, je tepels voelen goed aan. Aan het einde van de maaltijd is je kind tevreden en ontspannen.
#Verzorging van de tepels: Jullie tepels worden licht belast bij het begin van de borstvoeding. Licht gevoelig zijn in de eerste dagen is dus normaal. Je maakt het jezelf gemakkelijker door in de eerste dagen geen strakke voedingsbh en zoogkompressen te gebruiken. Daarnaast verzorg je je tepels het beste met pure lanoline na het voeden (hoeft voor de volgende voeding niet te worden afgewassen) of dep je ze met een paar druppels moedermelk en laat je ze aan de lucht drogen (niet bij een schimmelinfectie (spruw)). Ook een tepelbeschermer (of als alternatief een Weense borst-donut) tussen de voedingen door voorkomt wrijving met kleding en kan de klachten verlichten. Hydrogel kompressen koelen en verlichten pijn.
#Infecties voorkomen: Hygiëne is essentieel! Was na het voeden voorzichtig je tepels met water, dep ze niet droog. Omdat bacteriën zich sneller vermenigvuldigen in een vochtige omgeving, helpt het ook om je tepels vaker aan de lucht te laten drogen. Wegwerp- of wasbare wolzijde-zoogkompressen kunnen uitgelekte moedermelk absorberen, maar moeten regelmatig worden vervangen, anders worden ze broedplaatsen voor bacteriën.
Wat te doen bij pijnlijke tepels?
Als je al pijnlijke tepels hebt, is het belangrijk om actie te ondernemen. Als je niets doet, kan het probleem snel erger worden, zodat je tepels zelfs kunnen scheuren of bloeden.
Hier zijn enkele tips en richtlijnen:
- Voed je baby eerst aan de minst getroffen zijde.
- Neem een comfortabele voedingspositie aan.
- Leg je baby aan voordat het erg hongerig is. Hoe groter de honger, des te sterker het zuiggedrag.
- Positioneer, indien mogelijk, het pijnlijke deel van de tepelhof in de mondhoek van je baby om de druk te verminderen en minder pijn te hebben.
- Let goed op de aanlegtechniek: Is de mond van de baby op de hoogte van de tepel? Raken de neus en de kin van de baby de borst aan? Ligt het kind buik tegen buik? Zijn het oor, de schouder en de heup van de baby op één lijn? Heeft het kind de tepel en een deel van de tepelhof in zijn mond? Heeft het kind de mond “vol borst”?
- Duw voor het loslaten van het vacuüm je pink in de mondhoek van je baby om los te koppelen.
- Gebruik een tepelbeschermer/donut om wrijving van de pijnlijke tepels tegen de stof te voorkomen.
- Hydrogelkompressen of MultiMam-kompressen koelen en verzorgen de pijnlijke tepel.
- Heb geduld! Pijnlijke tepels kalmeren meestal na een paar dagen, wanneer je borst gewend is aan het voeden en je baby beter zuigt.
- Raadpleeg bij pijn tijdig je verloskundige of borstvoedingsconsulent IBCLC. Bij een infectie kan een medicamenteuze behandeling nodig zijn.
Pijnlijke tepels en hun onaangename gevolgen
Soms komen pijnklachten in de borst niet door de tepels, maar door een verstopt melkkanaal of een borstontsteking. Zodra de melk toeschiet, worden je borsten voller en steviger. Als je baby goed en vaak drinkt, is er geen probleem. Maar als je baby bijvoorbeeld moeilijk wakker te houden is of in slaap valt tijdens het voeden en dus niet genoeg melk drinkt, kan het pijnlijk worden en tot een verstopt melkkanaal leiden. Dit kan ook gebeuren als een melkgang geblokkeerd is. Je merkt dat doordat het gebied van je borst warmer en gevoeliger is. Nu is het belangrijk om de verstopping op te heffen om het risico op een zogenaamde borstontsteking, een ontsteking van de borst, te minimaliseren. Een borstontsteking kan ook ontstaan als bacteriën door de beschadigde tepels in de melkgangen komen. Meer hierover, hoe je een verstopt melkkanaal en een borstontsteking herkent en wat je dan kunt doen, lees je hier.
Om pijnlijke tepels of een verstopt melkkanaal te voorkomen, is het belangrijk om je tijdens de zwangerschap al te informeren over borstvoeding en bij problemen tijdig een verloskundige of borstvoedingsconsulent IBCLC te raadplegen.
