Elk jaar op de tweede zaterdag van september is er Wereldeerstehulpdag. Het doel? Iedereen de kans geven om kennis over eerste hulp te promoten en op te doen. Vandaag bespreken we “Eerste hulp bij baby’s” met experts van Daisy First Aid en Malteser – met basisinformatie en tips voor het omgaan met veelvoorkomende ongelukken en verwondingen bij kinderen.
Het zijn enkele van de ergste momenten voor ouders: als je baby van de commode of het bed rolt, hoge koorts heeft, zich verslikt in een stukje fruit of gestoken wordt door een bij of wesp. Niemand wil dat deze situaties gebeuren, maar ze zijn onvermijdelijk in het dagelijks leven met een baby. Onze kleintjes zijn van nature nieuwsgierig en willen de wereld ontdekken.
Ze kunnen ook veel gevaren niet inschatten omdat ze geen vergelijkbare ervaringen hebben om op terug te vallen. En omdat ongelukken bij iedereen gebeuren, is het belangrijk om onderscheid te maken tussen wanneer een baby of peuter “alleen” troost nodig heeft en wanneer ze medische hulp nodig hebben.
Ongeacht de situatie waarmee je te maken krijgt, één ding is zeker: het is goed om in deze momenten kalm te blijven. Zo kun je je kind jouw gevoel van kalmte en veiligheid ‘lenen’ en eventuele nodige hulp direct inschakelen. De beste manier om dit te garanderen is het volgen van een eerste hulp cursus voor kinderen of baby’s. Deze kunnen je zo goed mogelijk voorbereiden mocht het ergste gebeuren.
Let op: Deze informatie is naar beste weten en kunnen en met de grootst mogelijke zorgvuldigheid samengesteld. Echter, zoals elke wetenschap, is de geneeskunde onderhevig aan constante ontwikkelingen. Elke gebruiker van deze informatie wordt verzocht het individuele geval en de hier gegeven informatie zeer zorgvuldig te controleren. Het gebruik van de hier genoemde maatregelen is op eigen risico van de gebruiker.
Eerste hulp bij baby’s en peuters: de basis
Als jij en je baby een noodsituatie meemaken, probeer dan zo kalm mogelijk te blijven. Jouw kalmte zal hen helpen rustig te blijven en het zal jou helpen de situatie te beoordelen en te onthouden/bedenken wat je moet doen. Werk vervolgens, afhankelijk van de situatie waarin je je bevindt, deze checklist af:
- Levensbedreigend: ja of nee?
Het kan moeilijk zijn om te weten wanneer je een ambulance moet bellen. Bel 112 als je kind:
- moeite heeft met ademhalen (bijvoorbeeld snel ademen, hijgen, erg piepend ademen, of je ziet de spieren net onder de ribbenkast naar binnen trekken bij het inademen)
- bewusteloos is of niet lijkt te reageren op de omgeving
- een wond heeft die blijft bloeden of wijd open staat
- niet wakker wordt
- voor het eerst een aanval krijgt, zelfs als ze lijken te herstellen
- Bel de nooddiensten: 112
Als een van bovenstaande punten voorvalt of je je zorgen maakt over de toestand van je baby, aarzel dan niet om 112 te bellen voor de hulpdiensten. Zij staan altijd klaar om te helpen en advies te geven. Bij twijfel is het altijd beter om één keer te veel te bellen dan te weinig. De volgende informatie is belangrijk:
- WIE belt er?
- WAT is er gebeurd?
- WAAR is hulp nodig?
- WIE is getroffen? Hoeveel kinderen zijn betrokken en hoe oud zijn ze?
- WELKE verwondingen hebben ze?
Wacht op verdere vragen en hang niet op. Ze geven je telefonisch instructies, soms via meerdere gesprekken, over wat te doen tot de hulpdiensten arriveren.
- Stabiele zijligging:
Als je baby of peuter bewusteloos is EN ademt: leg ze in de stabiele zijligging. Bij een baby doe je dit door het kind in je armen te wiegen, met het hoofd naar beneden gekanteld om verstikking of het inademen van braaksel te voorkomen. Voor een ouder kind gebruik je dezelfde positie als bij volwassenen.
- Reanimatie (CPR):
Als je kind niet meer ademt, moet je borstcompressies met kunstmatige beademing uitvoeren. Het is essentieel om precies te leren hoe je eerste hulp bij baby’s en peuters moet toepassen tijdens een gespecialiseerde cursus. Ook al hoop je het nooit nodig te hebben, deze maatregel kan het leven van je baby redden bij noodgevallen zoals ademstilstand of hartstilstand. Belangrijk: Dit wordt anders uitgevoerd afhankelijk van de leeftijd van het kind en de longen van het kind kunnen minder zuurstof opnemen. Baby’s worden alleen gereanimeerd met twee vingers op het onderste borstbeen, het hoofd wordt niet achterover gekanteld en beademing gebeurt via zowel mond als neus.
- EHBO-kit voor baby’s:
Als je met je baby op reis gaat, zorg dan dat je altijd een EHBO-kit voor baby’s bij de hand hebt.
- steriele kompressen, verband en pleisters in verschillende maten
- schaar
- ijs/warmtepakkingen
- driehoekige doek
- reddingsdeken
- digitale thermometer
- zoutoplossing voor het reinigen van wonden
- teken- en splinterpincet
- wegwerphandschoenen
- desinfecterende doekjes
- handontsmettingsmiddel
- wondspray
Controleer de inhoud regelmatig op volledigheid en houdbaarheid. Trouwens: Water is ook onderdeel van eerste hulp bij baby’s en peuters. Je kunt het gebruiken om wonden te reinigen, brandwonden of steken te koelen, handen te wassen, zand uit ogen te verwijderen en nog veel meer. Dus: heb altijd een flesje bij de hand.
6. Belangrijke noodnummers:
Naast het kennen van het nummer voor nooddiensten (112), is het ook handig om een lijst bij te houden met alle andere nummers die je nodig zou kunnen hebben. De huisartsenpost is een goede dienst voor als het geen noodgeval is, maar je denkt dat jij of je kind medische hulp nodig hebben. Andere nuttige nummers om bij de hand te houden zijn het nummer van het regionale vergiftigingen-informatiecentrum, het nummer van je huisarts buiten kantooruren, en het adres van het dichtstbijzijnde ziekenhuis. Bewaar deze lijst ergens waar je hem makkelijk kunt zien, bijvoorbeeld op de koelkast of een prikbord. Dit geldt ook als je op vakantie gaat, je moet altijd weten wie je kunt contacteren in noodgevallen.
7. Vertoont je kind symptomen met vertraging?
Bij levensbedreigende situaties, bel 112, anders ga naar de spoedeisende hulp of een ziekenhuis en laat de symptomen onderzoeken.
Eerste hulp bij baby’s: Enkele veel voorkomende ongelukken en verwondingen bij kinderen
Uiteraard kunnen we niet alle mogelijke noodgevallen die je met je kind kunt meemaken in één blogpost behandelen, dus we raden je ten zeerste aan om een cursus eerste hulp bij baby’s te volgen! In de tussentijd hier een paar van de meest voorkomende scenario’s waarin je jezelf kunt bevinden, en tips over wat te doen.
1. Eerste hulp bij verstikking en verslikking
Baby’s en peuters kunnen gemakkelijk stikken in kleine voorwerpen zoals munten of knikkers die op de vloer liggen, of natuurlijk voedsel. Als het gebeurt, moedig je kind dan aan om te hoesten en houd goed in de gaten of ze effectief ademen. Als het voorwerp te groot is, kan het vast komen te zitten in de slokdarm en letsel veroorzaken. Het wordt nog kritischer als je baby het vreemde voorwerp heeft ingeademd en niet meer kan ademen. Je kunt dit bijvoorbeeld herkennen aan ademhalingsmoeilijkheden, een aanhoudende hoestprikkel, fluitende geluiden bij het ademen en een verkleurd gezicht. Het kan rood of blauw worden omdat de ademhaling is gestopt. Bel onmiddellijk 112 en start met eerste hulp maatregelen.
Voor baby’s die slechts een paar maanden oud zijn en nog niet zelfstandig kunnen staan, moet je het volgende doen tot de hulpdiensten arriveren:
- Zet de baby op zijn buik op je bovenbenen terwijl je zit. De borstkas rust op je knieën met het hoofd lager dan de billen.
- Geef maximaal vijf stevige klappen tussen de schouderbladen.
- Als dit niet helpt, draai de baby om en plaats twee vingers midden op de borst, net onder de tepels. Duw tot vijf keer krachtig naar beneden.
- Herhaal deze stappen tot de hulpdiensten er zijn als er geen verbetering optreedt.
Let op: Zelfs als de baby weer hoest en ademt, kan het voorwerp in de long zijn beland. Laat je kind daarom altijd door een arts onderzoeken. Voor oudere kinderen gelden dezelfde regels als voor volwassenen bij verstikking.
2. Eerste hulp bij zonnesteek en oververhitting
Baby’s en kinderen zijn gevoeliger voor zon en hitte dan volwassenen. Ze kunnen hun temperatuur nog niet goed regelen en babyhuid is extra kwetsbaar. Bescherm je baby tegen zonlicht en blijf zoveel mogelijk in de schaduw. Vermijd ook wachten of rijden in een te warme auto. Bij een zonnesteek kunnen hoofdpijn, duizeligheid, misselijkheid en een snelle hartslag optreden. Oververhitting is ernstiger: de temperatuur stijgt boven 40°C, het gezicht wordt erg rood, het bewustzijn verandert en er kunnen rillingen en een stijve nek optreden. In dat geval:
- Bel direct 112 en breng je baby naar een koele, schaduwrijke plek.
- Verwijder dikke kleding.
- Leg vochtige doeken op het lichaam om voorzichtig af te koelen (let op: geen ijskoud water!)
- Geef de gebruikelijke melk of water (niet te koud), afhankelijk van de leeftijd.
3. Eerste hulp bij insectenbeten
Insectenbeten komen vaak voor, vooral in de zomer. Ze zijn vervelend maar meestal onschuldig zonder allergie. Een warm washandje op de steekplek kan het gif van bijen of wespen onschadelijk maken. Koel daarna het gebied.
Wees alert bij ademhalingsmoeilijkheden, huiduitslag, verhoogde hartslag, koorts, misselijkheid en rillingen. Dit kan wijzen op een allergische reactie.
- Bel onmiddellijk een ambulance.
- Verwijder de angel indien aanwezig (bijen laten vaak hun angel achter) door deze weg te tikken, niet uittrekken.
- Maak strakke kleding los.
- Afhankelijk van de toestand: Zet je kind rechtop/in zithouding of leg het neer met de benen omhoog – bij bewusteloosheid in de stabiele zijligging.
- Bij ademstilstand of hartstilstand moet direct met reanimatie worden begonnen.
- Bij teken: Verwijder de teek met een speciale tekentang/pincet of tekenkaart en raadpleeg een arts bij huiduitslag of bij onwel voelen.
4. Eerste hulp bij koortsstuipen
Een koortsstuip is een soort aanval veroorzaakt door een plotselinge stijging van de lichaamstemperatuur. In de hersenen zit een deel genaamd de hypothalamus, verantwoordelijk voor temperatuurregulatie. Dit deel is pas volledig ontwikkeld als een kind ongeveer 4 of 5 jaar oud is. Bij sommige kinderen kan een temperatuurstijging een aanval uitlokken.
Ze komen het meest voor bij kinderen tussen 6 maanden en 3 jaar, maar kunnen ook bij oudere kinderen en jongere baby’s optreden. Sommige kinderen krijgen ze regelmatig, anderen hebben er één en nooit meer, en sommige kinderen krijgen ze nooit.
Tijdens een koortsstuip kan je baby of kind heel stijf worden, kunnen armen en benen beginnen te trillen, kan het bewusteloos raken en de controle over blaas of darmen verliezen. Er kan schuim uit de mond komen (wat eng klinkt, maar gebeurt omdat het speeksel nergens heen kan), er kan bloed in het speeksel zitten als het kind tanden heeft en op de binnenkant van de wang of tong heeft gebeten, de lippen kunnen wat blauw worden en de ogen kunnen wegdraaien.
Een koortsstuip duurt meestal een paar minuten. Je kunt niets doen om de aanval te stoppen en het wordt afgeraden om kinderen op te tillen tijdens een aanval. Dit moet je doen:
- Bel 112
- Bescherm het hoofd
- Houd de tijd bij
- Leg het kind na de aanval in de stabiele zijligging terwijl je op hulp wacht
- Begin voorzichtig af te koelen door lucht te laten circuleren en kleding te verwijderen
Onthoud dat koortsstuipen meestal onschadelijk zijn en bijna alle kinderen daarna volledig herstellen.
Het is cruciaal om kalm te blijven en niet in paniek te raken als je baby gewond raakt of in een noodsituatie verkeert. Het helpt als je weet wat je moet doen. We hopen dat deze post je enkele eerste hulp basisprincipes voor baby’s heeft gegeven, maar we benadrukken nogmaals hoe belangrijk het is om een eerste hulp cursus speciaal ontworpen voor baby’s, peuters en kleuters te volgen. Naast de situaties die we hierboven hebben behandeld, zijn er nog veel meer situaties waarin eerste hulp nodig is. Dus waar wacht je nog op? Zoek een eerste hulp cursus en schrijf je in. Je doet het voor jezelf en voor je kinderen!
Bronnen: